Μετά και από εισήγηση της Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (ΓΣΕΒΕΕ), ο Γιώργος Αυτιάς, Ευρωβουλευτής της ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, κατέθεσε ερώτηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σχετικά με το θέμα των οικονομικών προβλημάτων, που αντιμετωπίζουν οι αυτοαπασχολούμενοι στην Ελλάδα και στην Ευρώπη.

Συγκεκριμένα, ο κ. Αυτιάς επισημαίνει πως με βάση τα στατιστικά στοιχεία, οι αυτοαπασχολούμενοι αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα, τα οποία επηρεάζουν τη ζωή τους, τονίζοντας παράλληλα την σημαντική δύναμη τους στις οικονομίες των χωρών, καθώς καλύπτουν ένα εύρος επαγγελματικών δραστηριοτήτων, τόσο στον πρωτογενή όσο και στον δευτερογενή τομέα παραγωγής και αποτελούν τον κορμό της οικονομίας.

Ο κ. Αυτιάς καταληγεί ερωτώντας την Επιτροπή με ποια μέτρα θα στηρίξει τη βιωσιμότητα των αυτοαπασχολούμενων και επιπλέον αν θα εισηγηθεί λύσεις για την αντιμετώπιση του στεγαστικού και ενεργειακού τους προβλήματος;

ΟΠΕΚΑ:

Την τελευταία εργάσιμη του Φεβρουαρίου 2025 θα καταβληθούν από τον ΟΠΕΚΑ τα παρακάτω επιδόματα και παροχές:

Επίδομα Παιδιού, Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα (πρώην ΚΕΑ), Επίδομα Στέγασης, Επίδομα γέννησης, Προνοιακά Αναπηρικά και Διατροφικά Επιδόματα, Στεγαστική Συνδρομή, Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ανασφαλίστων Υπερηλίκων, Σύνταξη Υπερηλίκων

Αναλυτικά:

Καταβολή του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (πρώην ΚΕΑ) για τον μήνα Φεβρουάριο 2025

Η πληρωμή στους δικαιούχους γίνεται μετά την έγκριση με υπουργική απόφαση δαπάνης σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού εξόδων του υπουργείου Εργασίας, οικονομικού έτους 2025, προκειμένου να χρηματοδοτηθεί ο Οργανισμός Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ) για την κάλυψη της καταβολής

Η πληρωμή μηνός Φεβρουαρίου 2025 στους δικαιούχους (όσοι έχουν υποβάλλει αίτηση μέχρι και την 31 Ιανουαρίου 2025 και έχει εγκριθεί) του προγράμματος «Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα» (πρώην ΚΕΑ) θα γίνει την Παρασκευή 28 Φεβρουαρίου 2025

Πότε εμφανίζονται διαθέσιμα τα χρήματα στα ΑΤΜ

Την προηγούμενη της πληρωμής, εργάσιμη ημέρα Πέμπτη 27 Φεβρουαρίου 2025 και κατά τις απογευματινές ώρες, τα χρήματα θα είναι διαθέσιμα από τα ΑΤΜ των τραπεζών

Διπλασιασμό του ορίου ένταξης στον υποχρεωτικό εξωδικαστικό μηχανισμό προκειμένου να εντάσσονται ευκολότερα ακόμη περισσότεροι οφειλέτες, ενίσχυση της προστασίας του οφειλέτη απέναντι στον κίνδυνο πλειστηριασμού της ακίνητης περιουσίας του και ρυθμίσεις περαιτέρω επιτάχυνσης της μείωσης του ιδιωτικού χρέους, περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, στις 6 νέες πρωτοβουλίες που παρουσιάστηκαν σήμερα από τον Υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη και την Γενική Γραμματέα Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους Θεώνη Αλαμπάση. Επιπρόσθετα, στις πρωτοβουλίες περιλαμβάνονται και ρυθμίσεις που σχετίζονται με τις αποζημιώσεις ασφάλειας ζωής και που αφορούν και την εκκαθάριση της «ΑΣΠΙΣ ΠΡΟΝΟΙΑ». Παρουσιάστηκαν επίσης στοιχεία σχετικά με την λειτουργία του εξωδικαστικού μηχανισμού όπου η πρόοδος που έχει σημειωθεί ειδικά τους τελευταίους μήνες είναι σημαντική, καθώς ο μέχρι σήμερα συνολικός αριθμός των επιτυχών ρυθμίσεων διαμορφώνεται σε 30.515, με τη συνολική αξία ρυθμισμένων οφειλών να ανέρχεται πλέον στα 10,01 δισ. ευρώ.

Ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης δήλωσε: «Το ζήτημα της διαχείρισης του ιδιωτικού χρέους αποτελεί προτεραιότητα για την Κυβέρνηση. Το έχουμε αποδείξει με μια σειρά από νομοθετικές πρωτοβουλίες όπου βελτίωσαν σημαντικά την λειτουργία του εξωδικαστικού μηχανισμού, ενίσχυσαν την προστασία των οφειλετών και έδωσαν πολλαπλές επιλογές διευθέτησης των χρεών σε χιλιάδες πολίτες και επιχειρήσεις. Η πρόοδος που έχει σημειωθεί είναι σημαντική καθώς το ιδιωτικό χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ έχει σταθερά καθοδική πορεία παραμένοντας κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια μειώθηκαν από 92 δισ. το 2019 στα 67 δισ. το γ’ τρίμηνο του περασμένου έτους. Σήμερα παρουσιάζουμε επιπλέον πρωτοβουλίες, όπως ο διπλασιασμός του ορίου ένταξης στον υποχρεωτικό εξωδικαστικό μηχανισμό, για να θωρακίσουμε ακόμη περισσότερο τους οφειλέτες και ενισχύοντας περαιτέρω τους τρόπους διευθέτησης των οφειλών για πολίτες και επιχειρήσεις. Τέλος, με τις ρυθμίσεις που φέρνουμε, κλείνουμε, μεταξύ άλλων, και μια χρόνια εκκρεμότητα που αφορά τους ζημιωθέντες της «ΑΣΠΙΣ ΠΡΟΝΟΙΑ» επιλύοντας με τρόπο οριστικό ζητήματα που αφορούν τις αποζημιώσεις ασφάλειας ζωής».

H Γενική Γραμματέας Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους Θεώνη Αλαμπάση δήλωσε: «Ο όγκος των ληξιπρόθεσμων οφειλών που βαραίνει την οικονομία από τα χρόνια της κρίσης, μπορούμε πια να πούμε ότι έχει μπει σε τροχιά σοβαρής διαχείρισης, μετά από πολλή, συνεχή και επισταμένη δουλειά. Κρίνοντας από μετρήσιμα αποτελέσματα ο εξωδικαστικός μηχανισμός αποδεικνύεται ένα σημαντικό εργαλείο ευρείας εφαρμογής που δίνει λύσεις σε πλήθος οφειλών και δανειοληπτών και συμβάλλει σημαντικά στην υποχώρηση του ιδιωτικού χρέους. Η στενή παρακολούθηση στην εφαρμογή, αλλά και οι καίριες παρεμβάσεις στις αγκυλώσεις που συναντάμε είναι τα στοιχεία που οδηγούν μια πολιτική να αποδώσει».

Αναλυτικά, οι 6 πρωτοβουλίες είναι οι εξής:

1) Αύξηση των εισοδηματικών και περιουσιακών ορίων προκειμένου να χαρακτηριστεί ένας οφειλέτης ως επιλέξιμος στο πλαίσιο της υποχρεωτικής αποδοχής του εξωδικαστικού μηχανισμού από τους πιστωτές. Με τη ρύθμιση που εισάγεται, διπλασιάζονται τα κριτήρια για το χαρακτηρισμό δανειολήπτη ως επιλέξιμου προκειμένου να καταστεί υποχρεωτική η συναίνεση του συνόλου των πιστωτών για ένταξη του οφειλέτη στον εξωδικαστικό μηχανισμό. Ο διπλασιασμός των ορίων αυτών έχει ως προϋπόθεση ο οφειλέτης να έχει ανώτατο όριο ήδη μη εξυπηρετούμενων τραπεζικών οφειλών (δηλαδή σε τράπεζες ή servicers) τις 300.000 ευρώ.

Τα νέα όρια ορίζονται ως εξής:

Α) Όρια Εισοδήματος:

Β) Όρια Περιουσίας:

 Γ) Όρια καταθέσεων:

Παράλληλα, μέσω περαιτέρω βελτιώσεων, δρομολογείται η βελτίωση των όρων ρύθμισης καθώς θα μειωθεί η αξία των ακίνητων εξασφαλίσεων που λαμβάνει υπόψιν ο αλγόριθμος, αλλά και θα εξορθολογιστούν τα κριτήρια του «εύλογου ποσοστού κέρδους» 10% στην περίπτωση των νομικών προσώπων ώστε να λαμβάνουν μεγαλύτερο αριθμό δόσεων.

Υπενθυμίζεται πως ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών εξελίσσεται ιδιαιτέρως ικανοποιητικά με συνεχή αύξηση των αποτελεσμάτων του χάρη και στις νομοθετικές πρωτοβουλίες που αναλήφθηκαν το τελευταίο διάστημα (ν.5072/2023 και ν.5113/2024). Ενδεικτικά αναφέρονται:

-Αυτόματη και υποχρεωτική αποδοχή από Τράπεζες και Δημόσιο της πρότασης αναδιάρθρωσης του χρέους των ευάλωτων οφειλετών.

-Ένταξη ατόμων με ποσοστό αναπηρίας άνω του 67% στην κατηγορία των ευάλωτων οφειλετών με αυξημένα όρια στα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια.

-Επιπλέον υψηλότερο κούρεμα ένα και 28% στην οφειλή.

-Σταθερό επιτόκιο 3% για 3 χρόνια για όλες τις ρυθμίσεις (Δημόσιο, Τράπεζες, servicers).

-Δυνατότητα ρύθμιση των οφειλών προς το Δημόσιο των νομικών προσώπων, τα οποία έχουν τεθεί σε λύση ή εκκαθάριση, από τα συνυπόχρεα για τις οφειλές πρόσωπα.

-Δυνατότητα προκαταβολής έως 10% για οφειλέτες στους οποίους έχει κοινοποιηθεί πρόγραμμα πλειστηριασμού με εξαίρεση τους ευάλωτους οφειλέτες για τους οποίους έχει εκδοθεί βεβαίωση ευάλωτου οφειλέτη (όπου δεν θα μπορεί να ζητηθεί προκαταβολή).

-Δυνατότητα επανάντλησης οφειλών ώστε να περιληφθούν οφειλές προς το Δημόσιο που βεβαιώθηκαν στο μεσοδιάστημα, εάν καθυστερήσει η χορήγηση πρότασης αναδιάρθρωσης για οποιονδήποτε λόγο.

Ως αποτέλεσμα όλων των παραπάνω, ο μέχρι σήμερα ο συνολικός αριθμός των επιτυχών ρυθμίσεων αυξήθηκε σημαντικά και διαμορφώνεται σε 30.515, με τη συνολική αξία ρυθμισμένων οφειλών να ανέρχεται στα 10,01 δισ. ευρώ. Ειδικότερα, με τη βελτίωση που εισήχθη με την τεκμαιρόμενη συναίνεση των πιστωτών στην αίτηση εξωδικαστικού των ευάλωτων, ενισχύθηκε η προστασία των ευάλωτων δανειοληπτών, με 2.673 ευάλωτα νοικοκυριά να επωφελούνται από ρυθμίσεις οφειλών. Με την νέα ρύθμιση που έρχεται, στόχος είναι ο αριθμός των δυνητικά καλυπτόμενων ευάλωτων οφειλετών να αυξηθεί σημαντικά.

2) Υποχρέωση του πιστωτή να έχει καταθέσει τουλάχιστον 3 μήνες προ της διενέργειας του πλειστηριασμού έγγραφη πρόταση ρύθμισης στον οφειλέτη.

Πλέον των εργαλείων ρύθμισης και προστασίας που ήδη λειτουργούν, με νέα ρύθμιση θεσμοθετείται η υποχρέωση του πιστωτή να έχει καταθέσει εγγράφως στον οφειλέτη, τουλάχιστον τρεις (3) μήνες προ της διενέργειας του πλειστηριασμού, με κάθε πρόσφορο τρόπο (συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας) πρόταση ρύθμισης για την οφειλή για την οποία επισπεύδει τον πλειστηριασμό. Ωστόσο, η υποχρέωση αυτή δεν υφίσταται εάν ο οφειλέτης δεν έχει εγγραφεί στην ηλεκτρονική πλατφόρμα ενημέρωσης του πιστωτή, παρέχοντας κατ’ ελάχιστον διεύθυνση ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και τηλέφωνο επικοινωνίας.

3) Απαλλαγή οφειλέτη για τον οποίο δεν ανοίγει πτωχευτική διαδικασία αλλά καταχωρείται στο Μητρώο Φερεγγυότητας.

Με νέα ρύθμιση, προστίθεται η δυνατότητα στον εισηγητή δικαστή, κατόπιν αίτησης του οφειλέτη, να εκδίδει πράξη με την οποία διαπιστώνει την επέλευση της απαλλαγής του οφειλέτη από τις οφειλές του. Υπενθυμίζεται ότι εάν δεν επαρκεί η περιουσία του οφειλέτη δεν ανοίγεται πτωχευτική διαδικασία αλλά εγγράφεται στο Μητρώο Φερεγγυότητας. Έτσι, επεκτείνεται η δυνατότητα του εισηγητή δικαστή να εκδώσει και για αυτούς τους οφειλέτες πράξη με την οποία διαπιστώνεται η επέλευση της απαλλαγής.

4) Επέκταση προθεσμιών ώστε να μπορεί ο ευάλωτος οφειλέτης να μπει στο ενδιάμεσο πρόγραμμα.

Καταργείται η αποκλειστική προθεσμία των εξήντα (60) ημερών, εντός της οποίας ο ευάλωτος οφειλέτης καλείται να υποβάλει αίτηση για ένταξή του στο Πρόγραμμα Συνεισφοράς του Δημοσίου σε Ευάλωτους οφειλέτες. Η κατάργηση αυτή γίνεται προκειμένου να διευκολυνθούν περισσότεροι ευάλωτοι οφειλέτες να ενταχθούν στο πρόγραμμα προστασίας και να διασώσουν από την εκποίηση την κατοικία τους. Παράλληλα, το ίδιο το Ενδιάμεσο πρόγραμμα επεκτείνεται για 4 επιπλέον μήνες έτσι ώστε να ολοκληρωθούν οι απαιτούμενες ενέργειες για τη σύσταση και λειτουργία του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης.

5) Επέκταση της δυνατότητας ρύθμισης δανείων με εγγύηση Ελληνικού Δημοσίου μέσω της διαδικασίας εξυγίανσης.

Είχε θεσμοθετηθεί ρητώς η δυνατότητα να ρυθμίζονται μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού δάνεια που έχουν εγγύηση Ελληνικού Δημοσίου με δυνατότητες διαγραφών και επέκτασης του χρόνου αποπληρωμής. Η δυνατότητα αυτή επεκτείνεται και στην περίπτωση που ο οφειλέτης επιλέξει να ρυθμίσει τις οφειλές του μέσω της διαδικασίας εξυγίανσης. Στόχος είναι να βοηθηθούν οι επιχειρήσεις που έχουν συνήθως μεγαλύτερες οφειλές και για αυτό επιλέγουν το εργαλείο της εξυγίανσης, να ρυθμίσουν και τα δάνεια με  εγγύηση Ελληνικού δημοσίου, χωρίς να διακινδυνεύεται η παρασχεθείσα εγγύηση.

6) Δημιουργείται μόνιμος μηχανισμός αποζημίωσης ζημιωθέντων της «ΑΣΠΙΣ ΠΡΟΝΟΙΑ»- επιλύονται ζητήματα αποζημιώσεων σε δικαιούχους απαιτήσεων από ασφάλειες ζωής.

Προκειμένου να επιλυθεί κατά μόνιμο τρόπο η καταβολή αποζημίωσης σε δικαιούχους απαιτήσεων από ασφάλιση ζωής, η οποία καταβάλλεται από το Εγγυητικό Κεφάλαιο Ιδιωτικής Ασφάλισης Ζωής (ΕΚΙΑΖ), εισάγεται ρύθμιση σύμφωνα με την οποία παρέχεται η δυνατότητα σε αυτό να καταβάλει πρόσθετα ποσά στους ασφαλισμένους ως προκαταβολή. Τα πρόσθετα ποσά που θα καταβάλλονται θα λαμβάνουν υπόψιν τις οικονομικές δυνατότητες του ΕΚΙΑΖ, καθώς δεν θα δύναται να ξεπερνούν το 25% των διαθεσίμων του. Με τον τρόπο αυτό θα επέλθει ταχύτερη αποζημίωση των ζημιωθέντων από την «ΑΣΠΙΣ ΠΡΟΝΟΙΑ», καθώς θα μπορεί να παρέχεται σε τακτά χρονικά διαστήματα ένα εύλογο ποσό.

Στοιχεία για το ιδιωτικό χρέος

Τα τελευταία χρόνια, η πρόοδος που έχει σημειωθεί στο πεδίο της μείωσης του ιδιωτικού χρέους είναι σημαντική όπως αποτυπώνεται στα επίσημα στοιχεία. Παρατηρείται σημαντική μείωση του μη εξυπηρετούμενου ιδιωτικού χρέους νοικοκυριών και επιχειρήσεων καθώς τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στο σύνολο τους, δηλαδή σε τράπεζες και servicers, έχουν πέσει από 92 δισ. ευρώ το 2019 στα 67 δισ. το γ’ τρίμηνο του 2024, και η πτωτική τους πορεία αναμένεται να συνεχιστεί χάρη στις σχετικές πρωτοβουλίες της Κυβέρνησης. Το ιδιωτικό χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ έχει σταθερά καθοδική πορεία (93,3%) παραμένοντας κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (125,3%). Τέλος, αναφορικά με την μείωση των κόκκινων δανείων στις τράπεζες, μέσω του προγράμματος «ΗΡΑΚΛΗΣ», οι τράπεζες πέτυχαν αξιοσημείωτη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων στα χαρτοφυλάκια τους. Το γ’ τρίμηνο 2024 το ποσοστό έφτασε το 4,6% (το 2019 το ποσοστό ανερχόταν στο 40,6%), χαμηλότερο και από την περίοδο πριν από την κρίση.

Επισυνάπτεται η παρουσίαση 

Η πρόσφατη σεισμική δραστηριότητα κοντά στη Σαντορίνη και στην Αμοργό  — μια περιοχή γεμάτη ιστορική μνήμη και γεωλογική δυναμική — έχει αναζωπυρώσει τους φόβους των κατοίκων. Μολονότι αυτές οι σεισμικές δονήσεις δεν φαίνεται να σχετίζονται άμεσα με την ηφαιστειακή δραστηριότητα του νησιού, η συχνότητά τους και η απρόβλεπτη φύση τους έχουν αφυπνίσει τη συλλογική ανασφάλεια.

Η γη, που λογίζεται σταθερή, θυμίζει ξαφνικά πόσο ρευστή είναι η αίσθηση της ασφάλειας. Για τους κατοίκους, κάθε δόνηση δεν είναι απλώς ένα γεωφυσικό συμβάν, αλλά η υπενθύμιση της ανισορροπίας μεταξύ της ανθρώπινης προσπάθειας και της ανυπέρβλητης δύναμης της φύσης. Για τους κατοίκους της Σαντορίνης, η ανησυχία δεν είναι απλώς μια επίκαιρη αντίδραση, αλλά η ηχώ παλαιότερων τραυμάτων και και η έκφραση μιας βαθύτερης ανασφάλειας: πώς να συμβιώσεις με κάτι που δεν μπορείς να ελέγξεις, να προβλέψεις ή ακόμα και να κατανοήσεις πλήρως;

Οι αόρατες επιπτώσεις των σεισμών

Οι σεισμοί, ως πραγματικά και καταστροφικά φαινόμενα, προκαλούν έντονο άγχος τόσο σε εκείνους που έχουν την εμπειρία παλιότερων ισχυρών δονήσεων όσο και σε εκείνους που αγωνιούν για το ενδεχόμενο ενός μεγάλου σεισμού στο μέλλον. Για αυτό το λόγο, η ζωή σε σεισμογενείς περιοχές ενσωματώνει ένα διαρκή φόβο, που μπορεί να επανέρχεται ακόμα κι όταν δεν υπάρχουν ενεργά φαινόμενα.

Πολλοί άνθρωποι αναφέρουν ότι μετά από έναν σεισμό, ακόμα και αν δεν υπήρξαν σοβαρές ζημιές, νιώθουν μια συνεχή ένταση, ένα αίσθημα επικείμενου κινδύνου – σαν να περιμένουν το επόμενο “χτύπημα”. Μελέτες έχουν δείξει ότι η έκθεση σε σεισμούς αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσης συμπτωμάτων της διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD), όπως αϋπνία, εφιάλτες, επαναλαμβανόμενες ενοχλητικές αναμνήσεις ή αποφυγή συγκεκριμένων τόπων ή καταστάσεων που θυμίζουν το γεγονός. Έρευνα που πραγματοποιήθηκε μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1999 στην Τουρκία έδειξε ότι 43% του τοπικού πληθυσμού εμφάνισε συμπτώματα PTSD, ενώ το 31% παρουσίασε μείζονα καταθλιπτική διαταραχή (Başoğlu et al., 2004).

Η δε ψυχολογική έρευνα για τον πιο πρόσφατο σεισμό στη νότια Τουρκία της 6ης Φεβρουαρίου 2023 με μέγεθος 7,8 Ρίχτερ, συνεχίζεται ακόμα αλλά έχει προς ώρας παρόμοια ευρήματα, όπως εξάλλου και οι έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί σε σεισμοπαθείς περιοχές της Ιαπωνίας και της Χιλής. Για παράδειγμα, έρευνα στην Ιαπωνία μετά τον σεισμό του 2011 έδειξε ότι τα ποσοστά PTSD παρέμειναν υψηλά ακόμη και τρία χρόνια μετά την καταστροφή (Yasumura et al., 2014).

Σεισμοφοβία

Για κάποιους ανθρώπους, η ανησυχία για τους σεισμούς παίρνει ακραία μορφή και εξελίσσεται σε συγκεκριμένη φοβία, γνωστή ως σεισμοφοβία. Αυτή η φοβία χαρακτηρίζεται από επίμονη και υπερβολική ανησυχία για τους σεισμούς, ακόμα κι όταν δεν υπάρχει άμεση απειλή. Οι πάσχοντες μπορεί να αποφεύγουν ορισμένα μέρη (όπως κτίρια ή υπόγειους χώρους), να αναζητούν συνεχώς πληροφορίες για τη σεισμική δραστηριότητα – για παράδειγμα στο διαδίκτυο – ή ακόμα και να εμφανίζουν κρίσεις πανικού κάθε φορά που αισθάνονται μια μικρή δόνηση, ακόμα και αν δεν προέρχεται από σεισμό.

Παρά τη διάχυτη εντύπωση ότι οι πληθυσμοί σεισμογενών περιοχών συνηθίζουν τη ζωή με τους σεισμούς, μια έρευνα που διεξήχθη στην Ιαπωνία έδειξε ότι περίπου το 10% των κατοίκων παρουσιάζει συμπτώματα που συνάδουν με σεισμοφοβία (Ohta et al., 2018). Η σεισμοφοβία μπορεί να είναι ιδιαίτερα έντονη σε παιδιά και ηλικιωμένους, καθώς και σε ανθρώπους που έχουν βιώσει προηγούμενες τραυματικές εμπειρίες από σεισμούς.

Το φαινόμενο επιτείνεται από την επιπόπλαιη λειτουργία ορισμένων ΜΜΕ όταν εκδηλώνεται σεισμική δραστηριότητα. Η ενημέρωση μπορεί να είναι είτε εργαλείο ηρεμίας είτε πηγή πανικού. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν την τάση να εστιάζουν στο δραματικό στοιχείο των γεγονότων, συχνά διογκώνοντας τον κίνδυνο ή κάνοντας εικασίες που δεν στηρίζονται σε επιστημονικά δεδομένα. Αυτή η καταστροφολογία (disaster sensationalism) συμβάλλει στο συλλογικό άγχος, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο φόβου, παραπληροφόρησης και άκριτης υιοθέτησης σεναρίων καταστροφής.

Η έντονη σεισμική δραστηριότητα στην ευρύτερη περιοχή της Σαντορίνης και της Αμοργού είναι ένα καλό παράδειγμα. Παρότι οι σεισμολόγοι διευκρινίζουν ότι πρόκειται για τεκτονικούς σεισμούς που δεν σχετίζονται με την ηφαιστειακή δραστηριότητα του νησιού, αρκετά μέσα ενημέρωσης βιάστηκαν να συνδέσουν το φαινόμενο με μια πιθανή αφύπνιση των ηφαιστείων της περιοχής. Αυτή η εσκεμμένη διασύνδεση, που δεν βασίζεται στην επιστημονική τεκμηρίωση, επιτείνει τον πανικό των κατοίκων και των επισκεπτών του νησιού.

οι υπερβολικές ή παραπλανητικές αναφορές στα μέσα ενημέρωσης ενισχύουν την αγχώδη αντίδραση του κοινού

Μελέτες έχουν δείξει ότι οι υπερβολικές ή παραπλανητικές αναφορές στα μέσα ενημέρωσης ενισχύουν την αγχώδη αντίδραση του κοινού για τις φυσικές καταστροφές. Έρευνα που πραγματοποιήθηκε μετά τον σεισμό του 2011 στην Ιαπωνία έδειξε ότι η υπερβολική κάλυψη των επιπτώσεων του τσουνάμι στη Φουκοσίμα στα ΜΜΕ συνέβαλε στην αύξηση των επιπέδων άγχους και μετατραυματικού στρες στον πληθυσμό (Ohnuma A et al., 2023). Αντίστοιχα, μετά τον σεισμό της Λ’ Άκουιλα στην Ιταλία το 2009, η συνεχής προβολή εικόνων καταστροφής στα ΜΜΕ σχετίστηκε με αυξημένα συμπτώματα κατάθλιψης στους κατοίκους της περιοχής (Pfefferbaum et al., 2014).

Ασφαλώς, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι ο φόβος για τους σεισμούς δεν είναι αδικαιολόγητος. Οι σεισμοί είναι πραγματικοί κίνδυνοι, και η φυσική μας αντίδραση είναι ένας μηχανισμός επιβίωσης που μας προετοιμάζει να ανταποκριθούμε σε επικίνδυνες καταστάσεις. Για αυτό το λόγο, η αντιμετώπιση της σεισμοφοβίας δεν απαιτεί την εξάλειψη της ανησυχίας, που άλλωστε είναι προστατευτική, αλλά την αποφυγή του παραλυτικού φόβου που επηρεάζει την καθημερινότητα. Ο καλύτερος σύμμαχος σε αυτή την προσπάθεια είναι η η γνώση.

• Εκπαίδευση και προετοιμασία: Η κατάρτιση στα μέτρα προστασίας και η συστηματική άσκηση του πληθυσμού στα σχέδια έκτακτης ανάγκης μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά. Επιτρέπουν την αίσθηση ότι ένας άνθρωπος διατηρεί τον έλεγχο και δεν είναι εντελώς αδύναμος απέναντι στα φαινόμενα. Αυτό ελαττώνει την αβεβαιότητα και το άγχος.
• Ενημέρωση από αξιόπιστες πηγές: Επιστημονικοί φορείς, όπως τα σεισμολογικά ινστιτούτα και τα πανεπιστημιακά κέντρα, παρέχουν ψύχραιμες και τεκμηριωμένες αναλύσεις. Σε περιόδους έντονης σεισμικής δραστηριότητας, είναι προτιμότερο να παρακολουθούμε επίσημες ανακοινώσεις παρά να βασιζόμαστε σε πρωτοσέλιδα που στοχεύουν στην πρόκληση εντυπώσεων, στα κλικ και στην τηλεθέαση. Δυστυχώς, δεν είναι όλες οι ειδήσεις εξίσου αξιόπιστες. Εάν ένα δημοσίευμα ακούγεται υπερβολικά καταστροφικό ή δεν περιέχει αναφορές σε επιστημονικές πηγές, είναι πιθανό να μην αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα.
• Φιλτράρισμα της πληροφορίας στα κοινωνικά δίκτυα: Τα social media αποτελούν έναν χώρο όπου η παραπληροφόρηση διαδίδεται με μεγάλη ταχύτητα. Πριν αναπαραγάγουμε ή πιστέψουμε μια είδηση, είναι χρήσιμο να ελέγχουμε την εγκυρότητά της.
• Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT): Σε περιπτώσεις έντονης σεισμοφοβίας, η CBT έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική, καθώς βοηθά στην αναγνώριση και τροποποίηση των δυσλειτουργικών σκέψεων που συνδέονται με τους σεισμούς (Carpenter JK et al., 2018).
• Τεχνικές χαλάρωσης: Η εξάσκηση στη διαφραγματική αναπνοή, στον διαλογισμό και στις τεχνικές ενσυνειδητότητας (mindfulness) μπορούν να μειώσουν τις σωματικές αντιδράσεις του στρες.
• Συζήτηση και ψυχολογική υποστήριξη: Η εμπειρία που μοιράζεται μέσω της συζήτησης με φίλους, την οικογένεια ή τους ειδικούς της ψυχικής υγείας βοηθά στη μείωση του συναισθήματος της απομόνωσης.

Οι σεισμοί μπορεί να είναι απρόβλεπτοι, αλλά η αντίδρασή μας απέναντί τους δεν χρειάζεται να είναι ανεξέλεγκτη. Ο φόβος μπορεί να γίνει κινητήριος δύναμη για καλύτερη προετοιμασία, αλλά η αντιμετώπιση της σεισμοφοβίας μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής όσων ζουν σε σεισμογενείς περιοχές.

Βιβλιογραφία

• Başoğlu, M., Salcioğlu, E., & Livanou, M. (2004). A study of the validity of posttraumatic stress disorder and major depression as distinct constructs in the context of earthquake trauma. Journal of Nervous and Mental Disease, 192(3), 200-209.
• Carpenter JK, Andrews LA, Witcraft SM, Powers MB, Smits JAJ, Hofmann SG. Cognitive behavioral therapy for anxiety and related disorders: A meta-analysis of randomized placebo-controlled trials. Depress Anxiety. 2018 Jun;35(6):502-514.
• Niitsu T, Takaoka K, Uemura S, Kono A, Saito A, Kawakami N, Nakazato M, Shimizu E. The psychological impact of a dual-disaster caused by earthquakes and radioactive contamination in Ichinoseki after the Great East Japan Earthquake. BMC Res Notes. 2014 May 20;7:307.
• Ohnuma A, Narita Z, Tachimori H, Sumiyoshi T, Shirama A, Kan C, Kamio Y, Kim Y. Associations between media exposure and mental health among children and parents after the Great East Japan Earthquake. Eur J Psychotraumatol. 2023;14(1):2163127.
• Pfefferbaum, B., Newman, E., Nelson, S. D., Nitiéma, P., Pfefferbaum, R. L., & Rahman, A. (2014). Disaster media coverage and psychological outcomes: Descriptive findings in the extant research. Current Psychiatry Reports, 16(9), 464.
• Yasumura, S., Hosoya, M., Yamashita, S., Kamiya, K., Abe, M., Akashi, M., … & Ohto, H. (2014). Study protocol for the Fukushima Health Management Survey. Journal of Epidemiology, 22(5), 375-383.

Διαβστε ολόκληρο το άρθρο 

Το πρώτο παθητικό δημόσιο σχολείο χτίζεται στα Τρίκαλα από τον Δήμο Τρικκαίων. Πρόκειται για κτήριο που θα στεγάσει το 20^ο Νηπιαγωγείο Τρικάλων, στον χώρο της πρώην ΤΑΞΥΠ, που θα φιλοξενήσει το Διαχρονικό Μουσείο Τρικάλων και ακριβώς δίπλα από το υπό κατασκευή Διαδραστικό Μουσείο Τεχνολογίας, στους πρόποδες του λόφου Προφήτη Ηλία. Το κτήριο θα πληροί τις προδιαγραφές για να χαρακτηριστεί ως παθητικό. Δηλαδή, ως κτήριο που θα έχει σταθερή θερμοκρασία όλον τον χρόνο, μειώνοντας σε έως και 90% τα απαιτούμενα έξοδα για τη θέρμανσή του.

Τεχνικά στοιχεία
Για να επιτευχθεί αυτό, χρειάζεται «προθέρμανση ή πρόψυξη της ποσότητας του νωπού αέρα, η οποία απαιτείται για την  σωστή εσωτερική ατμόσφαιρα, χωρίς τη χρήση επιπλέον ανακυκλοφορίας του αέρα». Ουσιαστικά, γίνεται σειρά εργασιών, όπως κουφώματα με τριπλό τζάμι και θερμοδιακοπή, αλλά και με ειδικές ταινίες αεροστεγανότητας για να μην εισχωρεί ούτε να φεύγει αέρας, μηχανικός αερισμός (αεραγωγοί) με ανάκτηση θερμότητας, εναλλάκτη που εξασφαλίζει καθαρό αέρα χωρίς να χρειάζεται να ανοίγουν τα παράθυρα, αντλία θερμότητας 12kwat (διπλάσια των απαιτήσεων) για 301 τ.μ., όσο χρειάζεται ένα καλά μονωμένο σπίτι των 100 τ.μ., κλιματιστικό μόλις 12 btu για αυτά τα 301 τ.μ., παρότι η νομοθεσία δεν το προβλέπει.
Επίσης, έχουν γίνει ήδη μονωτικές εργασίες συνολικά στο κτήριο εξωτερικά, όπως μόνωση 5 εκ., στη θεμελίωση, άλλα 5 εκ. στο δάπεδο, εξωτερική θερμοπρόσοψη 20 εκ., ζώνη στεγάνωσης 60 εκ., σκληρό μονωτικό, πετροβάμβακας με επικάλυψη με ειδική κόλλα και στις δυο πλευρές, μόνωση 5 εκ. και στους μη θερμαινόμενους χώρους, μόνωση στην πλάκα 25 εκ. στο κενό με την στέγη.
Συνολικά οι εργασίες προχωρούν πολύ γρήγορα και βρίσκονται σε εξαιρετικό επίπεδο, ενώ σύντομα θα γίνει και η πιστοποίηση από τον αρμόδιο οργανισμό.

Το σχολείο

Το νηπιαγωγείο έχει εμβαδό 301 τ.μ., σε οικόπεδο 1.253,44 τ.μ., με 2 αίθουσες διδασκαλίας, 1 αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, χώρο αναμονής, γραφεία διοίκησης,  χώρο ανάπαυσης νηπίων, τραπεζαρία-κουζίνα αποθήκη,  λεβητοστάσιο και χώρους υγιεινής. Θα εξυπηρετεί 50 νήπια.

Η μελέτη εκπονήθηκε από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου Τρικκαίων και το έργο είχε 695.000€ με χρηματοδότηση από το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης». Ο έργο ανέλαβε η εταιρεία «Π. ΣΓΟΥΡΑΛΗΣ και ΣΙΑ Ε.Ε.».

Πρώτο αλλά… δεύτερο

Ολη αυτή η πρωτοποριακή τεχνολογία είναι ίδια με αυτή που χρησιμοποιήθηκε στο πρώτο παθητικό ανακαινισμένο διατηρητέο κτήριο, που βρίσκεται επίσης στα Τρίκαλα. Πρόκειται για το κτίσμα στο Βαρούσι (αρχοντικό Κυρνάσιου – οικία Μάντζαρη), που θα στεγάσει το Σπίτι Τρικαλινών Καλλιτεχνών. Ετσι ο Δήμος Τρικκαίων, αξιοποιώντας τη νέα τεχνολογία για τις κατασκευές και τη μηχανική, εξασφαλίζοντας χρήματα από προγράμματα, στοχεύει στο να μειώσει το κόστος θέρμανσης – ψύξης, προσφέροντας τις καλύτερες δυαντές υποδομές για την πρώτη επαφή των νηπίων της περιοχής με το σχολείο.

Ο λόφος και η ανάπλαση

Υπενθυμίζεται ότι ολόκληρη η περιοχή αναπλάθεται δραστικά, με σαφείς στόχους. Δίπλα από το Παθητικό Νηπιαγωγείο ξεκίνησε η κατασκευή του Διαδραστικού Μουσείου Τεχνολογίας. Και δίπαλ από αυτό, σχεδιάστηκε να φιλοξενηθεί – σε χώρο της πρώην ΤΑΞΥΠ – το Διαχρονικό Μουσείο των Τρικάλων. Όλα αυτά, στις παρυφές του Βαρουσίου, όπου ήδη υλοποιούνται έργα ανάπλασης. Αλλά και κάτω από τον λόφο Προφήτη Ηλία, όπου επίσης υλοποιούνται έργα το Πάρκο Τοπικής Χλωρίδας και Πανίδας, στη θέση του παλιού ζωολογικού κήπου.

Σε νέα ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης , ο σεισμολόγος Άκης Τσελέντης  Akis Tselentis εξέφρασε την έντονη ανησυχία του για τη σεισμική δραστηριότητα στο Αιγαίο, υπογραμμίζοντας ότι το μεγάλο ρήγμα της Αμοργού – που προκάλεσε τον καταστροφικό σεισμό του 1956 – φαίνεται να έχει ενεργοποιηθεί.

Κλιμάκωση σεισμικότητας και κίνδυνοι
Σύμφωνα με τον κ. Τσελέντη, μόνο τις πρώτες μέρες του Φεβρουαρίου καταγράφηκαν πάνω από 40 σεισμοί μεγέθους άνω των 4 Ρίχτερ, με τον σεισμογόνο χώρο να επεκτείνεται προς τα βορειοανατολικά. Όπως επισημαίνει, η δραστηριότητα έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας προσεισμικής ακολουθίας, γεγονός που ενδέχεται να οδηγήσει σε έναν ισχυρό κύριο σεισμό στο προσεχές διάστημα.

Προβλήματα δόμησης και πιθανές επιπτώσεις
Ο κ. Τσελέντης έκανε ιδιαίτερη αναφορά στις πολεοδομικές αυθαιρεσίες που έχουν συντελεστεί στη Σαντορίνη, καταγγέλλοντας ότι υπό την πίεση των ξενοδοχειακών συμφερόντων έχουν ανεγερθεί βαριές κατασκευές σε επικίνδυνες τοποθεσίες, με ελλιπή θεμελίωση. Παράλληλα, προειδοποίησε πως ένας μεγάλος σεισμός θα έχει δραματικές επιπτώσεις στον τουρισμό του νησιού, ειδικά λόγω των προβληματικών συνθηκών δόμησης.

Η σύνδεση με τα ηφαίστεια και οι πολιτικές ευθύνες
Στην ανάρτησή του, ο σεισμολόγος επεσήμανε επίσης ότι τα ηφαίστεια της Σαντορίνης και του Κολούμπο παραμένουν ενεργά και ότι υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ σεισμικής και ηφαιστειακής δραστηριότητας. Επιπλέον, κάλεσε τους πολιτικούς να μην παρεμβαίνουν στη δουλειά των επιστημόνων και να επικεντρωθούν στην καταπολέμηση των πολεοδομικών παρανομιών.

Διάψευση παραποιημένων δηλώσεων
Ο κ. Τσελέντης προειδοποίησε ότι κυκλοφορούν παραποιημένες δηλώσεις του με σκοπό να τρομοκρατήσουν τον κόσμο. Διέψευσε κατηγορηματικά φήμες ότι "περιμένει τεράστιο σεισμό τις επόμενες ώρες", τονίζοντας ότι τέτοιες ανακρίβειες θίγουν την επιστημονική αξιοπιστία.

"Λέω πάντα την αλήθεια"
Κλείνοντας, ανέφερε ότι η προηγούμενη ανάρτησή του είχε πάνω από 500.000 αναγνώσεις, κάτι που δείχνει το μεγάλο ενδιαφέρον του κοινού για αξιόπιστη ενημέρωση. "Δεν θα σας διαψεύσω και πάντα θα σας λέω αλήθειες, μακριά από πολιτικές σκοπιμότητες", κατέληξε.

Ένα ασυνήθιστο τροχαίο συνέβη το πρωί της Τρίτης (4/2) στο κέντρο των Χανίων.

Ειδικότερα, σύμφωνα με το haniotika-nea.gr, εξάρτημα από βυτιοφόρο όχημα «καρφώθηκε» στο πίσω παράθυρο ενός Ι.Χ. αυτοκινήτου, στη συμβολή των οδών Ζυμβρακάκηδων και Υψηλαντών.

Ευτυχώς δεν σημειώθηκε κάποιος τραυματισμός, ενώ η Τροχαία Χανίων έσπευσε άμεσα στο σημείο για να διερευνήσει τα αίτια του ατυχήματος.

Τα ιστορικά παραδείγματα που έχουν δείξει πότε και πώς φεύγουν οι πρωθυπουργοί και η ιδιάζουσα κατάσταση του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Γράφει ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΕΛΙΑΣ

• Η απάντηση στο ερώτημα του τίτλου έχει δοθεί από ιστορικά γεγονότα. Οι πρωθυπουργοί φεύγουν με δύο τρόπους. Είτε μετά από εκλογική ήττα είτε «προληπτικά», οικειοθελώς, χωρίς να υποστούν ήττα. Υπάρχουν και εξαιρέσεις σε αυτούς τους κανόνες. Η σημερινή περίπτωση είναι  ιδιόμορφη, όπως θα φανεί παρακάτω.

  Στη διαδρομή των 50 χρόνων της Μεταπολίτευσης είχαμε:

  1. Πέντε πρωθυπουργούς που αποχώρησαν «αναγκαστικά», αφού ηττήθηκαν στις εκλογές: τον Γεώργιο Ράλλη το 1981, τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη το 1993, τον Κώστα Καραμανλή το 2009, τον Αντώνη Σαμαρά το 2015 και τον Αλέξη Τσίπρα το 2023.
  2. Δύο πρωθυπουργούς που συμπλήρωσαν δύο θητείες και αποχώρησαν χωρίς να διεκδικήσουν τρίτη: τον Κωνσταντίνο Καραμανλή το 1980 και τον Κώστα Σημίτη το 2004.
  3. Έναν πρωθυπουργό που αποχώρησε πρόωρα, υπό το βάρος της οικονομικής κρίσης, χωρίς να ηττηθεί σε εκλογές και χωρίς να διεκδικήσει επανεκλογή: τον Γιώργο Παπανδρέου το 2011.
  4. Ο μοναδικός, που ηττήθηκε τρεις φορές(δύο το 1989 και μια το 1990), αλλά δεν αποχώρησε και επανήλθε(1993) θριαμβευτής για τρίτη θητεία, ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου. Κατέχει το ρεκόρ.

  Ο Κυριάκος Μητσοτάκης αποτελεί μια ιδιόμορφη περίπτωση. Έχει νικήσει άνετα δύο φορές και βρίσκεται κοντά στη μέση της δεύτερη θητείας του. Μέχρι τις περσινές ευρωεκλογές ήταν αδιαμφισβήτητος και η τρίτη θητεία του θεωρούνταν σχεδόν βέβαιη.

  Το πολύ χαμηλό ποσοστό της ΝΔ στις ευρωεκλογές (28%) άρχισε να δημιουργεί αμφιβολίες για το κατά πόσον θα μπορέσει να διεκδικήσει τρίτη, αυτοδύναμη, θητεία. Ο ίδιος έχει διαβεβαιώσει κατηγορηματικά ότι θα το πράξει.

• Όμως, τα τελευταία γεγονότα, με το «φούντωμα» της υπόθεσης των Τεμπών, όχι απλώς ρίχνει βαριά σκιά πάνω από την κυβέρνησή του και τον ίδιο προσωπικά. Αλλά αρχίζει να παγιώνει την πεποίθηση ότι η τρίτη αυτοδύναμη θητεία του τείνει να γίνει  χίμαιρα. Μολονότι έχει το πλεονέκτημα του χρόνου(οι εκλογές, κανονικά, αργούν), η φθορά του φαίνεται μη αναστρέψιμη.

  Έτσι, ο νυν πρωθυπουργός βρίσκεται μπροστά σε μια ιδιάζουσα κατάσταση. Λόγω έλλειψης ικανού αντιπάλου στην αντιπολίτευση, η ΝΔ δεν απειλείται με εκλογική ήττα. Με βάση σχεδόν όλα τα δεδομένα, θα είναι πρώτο κόμμα στις επόμενες εκλογές.

• Και όμως. Για πρώτη φορά μια εκλογική νίκη μπορεί να είναι ένα είδος ήττας για τον κ. Μητσοτάκη και το κόμμα του, αφού θα αποχαιρετήσουν την αυτοδυναμία. Αυτή η απώλεια έχει καθοριστική σημασία, καθώς  θα υποχρεωθούν να αναζητήσουν κυβερνητικό συνεταίρο.

  Ο κ. Μητσοτάκης θα προτιμούσε το ΠΑΣΟΚ. Όμως, αυτό σχεδόν αποκλείεται (το έχει αποκλείσει ο Νίκος Ανδρουλάκης), λόγω του υψηλού κόστους που  πλήρωσε το κόμμα εξαιτίας της προηγούμενης συνεργασίας του με τη ΝΔ (2012-2014, κυβέρνηση Σαμαρά).

  Έτσι, η μοναδική διέξοδος που θα απομείνει στον κ. Μητσοτάκη θα είναι να απευθυνθεί σε κάποιο από τα ακροδεξιά κόμματα (Βελόπουλος, Λατινοπούλου, Νατσιός), τα οποία σήμερα βδελύσσεται.

  Φυσικά, θα έχει την επιλογή να καταφύγει σε δεύτερες ή και σε τρίτες εκλογές κυνηγώντας την αυτοδυναμία. Αν, όμως, αυτή καταστεί αδύνατη, τότε θα βρεθεί μπροστά σε αδιέξοδο.

  Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι από τους πολιτικούς που δεν αφήνει τίποτα στην τύχη. Θεωρείται βέβαιο ότι, πριν από τις επόμενες εκλογές, όποτε κι αν τις προκηρύξει, θα μετρήσει καλά όλες τις πιθανότητες. Και αν δει ότι η αυτοδυναμία είναι αδύνατη και θα υποχρεωθεί να μπει στην περιπέτεια των συνεργασιών μοιραζόμενος την εξουσία, το δίλημμά του μπορεί να είναι αξεπέραστο. Θα είναι η πρώτη φορά που μια εκλογική νίκη θα είναι σαν «ήττα».

  Γιατί να μπει σε  τέτοια περιπέτεια και να μην παραδώσει το διάδοχό του έχοντας συμπληρώσει δύο θητείες, αν η τρίτη θα είναι επισφαλής και σίγουρα πολύ δυσκολότερη;

  Τα ιστορικά παραδείγματα έχουν δείξει πότε και πώς φεύγουν οι πρωθυπουργοί. Και δύσκολα μπορείς να τα αποφύγεις, αν εν τω μεταξύ τα γεγονότα σε πάρουν από κάτω.

  Για όσους σήμερα νομίζουν ότι μπορούν να ξεφύγουν από αυτήν τη «μοίρα», υπάρχει η διδακτική ρήση του Αμερικανού ηθοποιού Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ:  «Τα πράγματα ποτέ δεν είναι τόσο άσχημα ώστε να μη μπορούν να χειροτερέψουν»…