Πρεμιέρα έκαναν σήμερα οι Πανελλήνιες Εξετάσεις 2025 για τους μαθητές και τις μαθήτριες των ΓΕΛ, με το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας.
Οι υποψήφιοι κλήθηκαν να απαντήσουν σε θέματα που αφορούσαν τη δημιουργικότητα και τη σημασία της. Στο θέμα της Έκθεσης, τους ζητήθηκε να αναπτύξουν τους λόγους για τους οποίους το σύγχρονο σχολείο πρέπει να καλλιεργεί τη δημιουργικότητα των μαθητών, καθώς και να περιγράψουν με ποιους τρόπους οι ίδιοι επιλέγουν να την εκφράζουν στην προσωπική τους ζωή.
Συγκεκριμένα, δόθηκαν τρία κείμενα: δύο μη λογοτεχνικά και ένα λογοτεχνικό. Το πρώτο ήταν απόσπασμα του Αντώνη Λενακάκη, το δεύτερο άρθρο της Κέλλυς Φαναριώτη από το διαδίκτυο, και το τρίτο ήταν λογοτεχνικό απόσπασμα από το έργο του Γιώργου Ιωάννου «Για ένα Φιλότιμο».
Κείμενο 1 – Δημιουργικότητα – Αντώνης Λενακάκης
Το πρώτο κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το βιβλίο του Αντώνη Λενακάκη με τίτλο «Τέχνες, διαδίκτυο και δημιουργικότητα: Εκπαιδευτικές προσεγγίσεις και εφαρμογές», έκδοση του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, το 2024.
Ο Αντώνης Λενακάκης είναι επίκουρος καθηγητής Θεατρικής Τέχνης και Αγωγής στο Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης της Παιδαγωγικής Σχολής του ΑΠΘ. Το γνωστικό του αντικείμενο είναι η Θεατρική Τέχνη και Αγωγή / Θεατροπαιδαγωγική.
Το απόσπασμα που επελέγη – όπως σημειώνεται και στο κείμενο – είναι ελαφρώς διασκευασμένο για τις ανάγκες της εξέτασης. Στο περιεχόμενό του εξηγείται τι είναι δημιουργικότητα και πώς συμβάλλει στην ανάπτυξη των παιδιών, κάτι που δικαιολογεί την ένταξή της στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Αναλυτικά το κείμενο, όπως δόθηκε στα γραπτά των Πανελληνίων
“Δημιουργικότητα
Η δημιουργικότητα νοείται ως μια διαδικασία, η οποία οδηγεί σε κάποια μορφή δημιουργικής παραγωγής και χαρακτηρίζεται από πρωτοτυπία και αποτελεσματικότητα, ενώ μπορεί να συνδυάζει ιδέες ή υλικά με νέους τρόπους. Συνδέεται άμεσα με τη φαντασία, την καινοτομία, την επίλυση προβλημάτων και την αποκλίνουσα σκέψη, αλλά η πολύπλευρη φύση της καθιστά δύσκολο το εγχείρημα να την ορίσει κάποιος. Μπορεί κανείς να πει ότι η επίλυση προβλημάτων, η εξεύρεση λύσεων και η παροχή πολύτιμης εργασίας μέσω της φαντασίας, της πρωτοτυπίας και της ευχέρειας απαιτούν δημιουργικό νου. Η αξία της δημιουργικότητας είναι πολιτιστικά, κοινωνικά αλλά και οικονομικά αδιαμφισβήτητη, εξ ου και η ένταξή της στους γενικούς εκπαιδευτικούς στόχους παγκοσμίως. Η δυναμική σχέση της εκπαίδευσης μέσω των τεχνών με τη δημιουργικότητα έχει επιβεβαιωθεί ερευνητικά. Η συμμετοχή των παιδιών σε καλλιτεχνικές δράσεις ενισχύει την καλλιέργεια της αποκλίνουσας σκέψης τους. Στο ίδιο πνεύμα, εντοπίζεται ισχυρή σχέση ανάμεσα στην ενασχόληση με τις τέχνες και στην ανάπτυξη της φαντασίας, την κατανόηση σύνθετων εννοιών και την ανάληψη πρωτοβουλιών για την εξεύρεση λύσεων σε προβληματικές καταστάσεις. Σε ένα πολύτεχνο εργαστήρι, το παιχνίδι με τις μορφές εξασφαλίζει μοναδικές πολυαισθητηριακές εμπειρίες μάθησης και ζωής για το μικρό παιδί. Στο παιδί που πειραματίζεται με τις μορφές στο παιχνίδι του, εξασφαλίζονται ευκαιρίες να ανακαλύψει και να εκφράσει συναισθήματα, αγωνίες και σκέψεις. Ταυτόχρονα, η ίδια εμπειρία παρέχει τη δυνατότητα ειδικά στο μικρό παιδί να καθρεφτιστεί στο δημιούργημά του, να νιώσει την ιδιαιτερότητα και τη μοναδικότητα του προσώπου του και να αναπτυχθεί.
[Αντώνης Λενακάκης, Τέχνες-διαδίκτυο-δημιουργικότητα, ΤΕΠΑΕ ΑΠΘ, 2024, ePublishing: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, απόσπασμα ελαφρώς διασκευασμένο για τις ανάγκες της εξέτασης]”.
Κείμενο 2 – Η δημιουργικότητα αρχίζει από την κούνια – Κέλλυ Φαναριώτη
Το δεύτερο κείμενο, με τίτλο «Η δημιουργικότητα αρχίζει από την κούνια», αποτελεί άρθρο της δημοσιογράφου Κέλλυς Φαναριώτη και προέρχεται από το ψηφιακό μέσο όπου εργάζεται.
Η Κέλλυ Φαναριώτη είναι απόφοιτος του τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου και δραστηριοποιείται στον χώρο της δημοσιογραφίας, με ειδίκευση σε ρεπορτάζ, συνεντεύξεις και άρθρα.
Το άρθρο που επιλέχθηκε για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις αναφέρεται σε επιστημονική μελέτη, σύμφωνα με την οποία η δημιουργικότητα είναι έμφυτη και εκδηλώνεται ήδη από τη βρεφική ηλικία, πολύ πριν από την έναρξη της ομιλίας.
Διαβάστε το κείμενο, όπως αυτό αποτυπώνεται στο γραπτό των Πανελληνίων
“Η δημιουργικότητα αρχίζει από την κούνια
Αν νομίζετε πως η ικανότητα να κάνει κάποιος σύνθετες σκέψεις αφορά μόνο τους ενηλίκους, κάνετε λάθος. Κι αυτό διότι επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ και του Πανεπιστημίου Κεντρικής Ευρώπης στην Αυστρία (CEU), έπειτα από σχετική έρευνα, διαπίστωσαν πως η δημιουργική σκέψη ξεκινά από την… κούνια. Όπως συγκεκριμένα προέκυψε από τη μελέτη τους που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «PNAS», τα βρέφη ηλικίας έως 12 μηνών όχι μόνο είναι ικανά για δημιουργική σκέψη πολύ πριν αρχίσουν να μιλάνε, αλλά και αυτού του είδους η σκέψη είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη της γλωσσικής τους ικανότητας.
Όπως εξήγησε η επικεφαλής της μελέτης, νευροεπιστήμονας με ειδίκευση στη βρεφική και πρώιμη παιδική ηλικία Δρ. Μπάρμπαρα Πομιεχόφσκα, στόχος της ερευνητικής της ομάδας ήταν να ανακαλύψει την «πηγή» της ανθρώπινης δημιουργικότητας και της παραγωγικής σκέψης. «Η ανθρώπινη ευφυία και δημιουργικότητα βασίζονται στη συνδυαστική σκέψη ή στην ικανότητα σχηματισμού εντελώς νέων σκέψεων, συνδυάζοντάς τες με υπάρχουσες (γνωστές) έννοιες και ιδέες. Η δημιουργικότητα των ανθρώπων δεν έχει όρια, μας πήγε στο φεγγάρι και μας επέτρεψε να θεραπεύσουμε θανατηφόρες νόσους, αλλά δεν γνωρίζουμε ακόμα πότε και πώς προκύπτει αυτή η εντυπωσιακή ικανότητα συνδυασμού ιδεών και εφεύρεσης νέων πραγμάτων. Αυτή η έρευνα δείχνει ότι πρέπει να πάμε πίσω στην αρχή της γλωσσικής ανάπτυξης για να λύσουμε αυτό το παζλ».
Σύμφωνα με τη δόκτορα Πομιεχόφσκα, η συγκεκριμένη μελέτη έδειξε πως η ανθρώπινη δημιουργικότητα είναι αρχέγονη και ξεκινά ήδη από τη βρεφική ηλικία. «Όταν μιλάμε για δημιουργικότητα, αναφερόμαστε συνήθως σε ανθρώπους που ασχολούνται με τις τέχνες, σε κάποιους εφευρέτες και γενικότερα σε ενηλίκους και μεγαλύτερα παιδιά που έχουν κάποιο ιδιαίτερο ταλέντο. Πολύ λίγοι άνθρωποι μπορούν να φανταστούν πως ένα μικρό ανθρωπάκι έχει ικανότητα για συνδυαστική σκέψη. Θα πρέπει, επομένως, να μελετήσουμε τις συνθήκες εκείνες που επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των δημιουργικών γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους. Και τώρα που γνωρίζουμε ότι αυτή η ικανότητα ξεκινά νωρίς, μπορούμε να εξετάσουμε όλους αυτούς τους βιολογικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες που μπορεί να την επηρεάσουν. Για παράδειγμα, η φτώχεια, το ανθυγιεινό περιβάλλον διαβίωσης, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των γονιών, η έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης και η κακή διατροφή είναι γνωστοί παράγοντες που επιδρούν στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών».
[Άρθρο της Κέλλυς Φαναριώτη από το διαδίκτυο (tovima.gr), 13-08-2024, συντομευμένο και ελαφρώς διασκευασμένο για τις ανάγκες της εξέτασης].”
Κείμενο 3 – Εξαίσια αστική μας κοινωνία – Γιώργος Ιωάννου
Το τρίτο κείμενο, το οποίο είναι το μόνο λογοτεχνικό κείμενο του γραπτού, ανήκει στον σπουδαίο Έλληνα λογοτέχνη Γιώργο Ιωάννου.
Το απόσπασμα “Εξαίσια αστική μας κοινωνία” περιλαμβάνεται στο πρώτο του βιβλίο με πεζογραφήματα, με τίτλο “Για ένα φιλότιμο”. Στην ουσία, το 1964, ο ποιητής, πεζογράφος, δοκιμιογράφος και θεατρικός συγγραφέας, Γιώργος Ιωάννου, στράφηκε οριστικά στην πεζογραφία, με την έκδοση αυτής της συλλογής των 22 πεζογραφημάτων, η οποία καθιέρωσε ένα εντελώς προσωπικό ύφος και τρόπο γραφής, από το οποίο επηρεάστηκαν αρκετοί μεταγενέστεροι πεζογράφοι.
Το εν λόγω κείμενο καταγράφει τις σκέψεις του αφηγητή, με μια γραφή σχεδόν αυτοβιογραφική και με μια ειρωνική αποδοκιμασία, ο οποίος φαίνεται να προβληματίζεται για τους ανθρώπους γύρω του, για την πλήξη, για τη γνώση, και εν τέλει την δημιουργικότητα.
Διαβάστε το κείμενο, όπως αυτό αποτυπώνεται στο γραπτό των Πανελληνίων
“Εξαίσια αστική μας κοινωνία
Ανεβαίνω στο γραφείο κι αμέσως ζαρώνει η καρδιά μου. Οι αγαπητοί μου συνάδελφοι καταφθάνουν λαχανιασμένοι. Κάθε πρωί μελετώ σχολαστικά την καλημέρα τους, το ύφος τους και τη ματιά τους. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς έγινε και μαζεύτηκαν όλες οι μπαγιάτικες φάτσες πάνω στο δικό μου το κεφάλι. Εκείνο όμως που με απελπίζει περισσότερο είναι, πως το ίδιο σχεδόν συμβαίνει και σε όλα τα άλλα γραφεία. Αυτό το διαπίστωσα μόνος μου τελευταία, όταν πάνω στην αγανάκτησή μου, είπα ν’ αλλάξω και πάλι δουλειά, για να μην τους βλέπω όλη μέρα μπροστά μου. Κατόπι σκέφτηκα πως θα τους έχει αποξεράνει έτσι, σώμα και καρδιά, το πολύ διάβασμα, το κλείσιμο ή η βαθιά σκέψη. Σηκώθηκα και ξαναπήγα στις διάφορες μεγάλες σχολές για να τους δω νεαρούς και φρέσκους φρέσκους. Χώθηκα βέβαια στις αίθουσες των πρωτοετών. Εδώ, είπα, μέσα σ’ αυτό το φυτώριο, θα φανεί το πράγμα. Και όμως η εντύπωσή μου ήταν εξίσου αποκαρδιωτική· το επόμενο κύμα, δεν αποκλείεται, να είναι χειρότερο.
Σκέφτομαι μήπως πρέπει ν’ αλλάξω επάγγελμα και όχι μονάχα γραφείο. Τώρα όμως είναι μάλλον αργά· ούτε τέχνη ξέρω, ούτε για να πάω μαθητευόμενος έχω την ηλικία και το κουράγιο, αλλά ούτε τα χαρτιά και τα κατάστιχα (λογιστικά βιβλία, βιβλία επαγγελματιών) χωνεύω. Θα ήθελα, είναι αλήθεια, προ πολλού να ήμουν εργάτης· παράλληλα όμως να έχω αυτή την ίδια ψυχή, τις ίδιες γνώσεις και τα ίδια μυαλά.
[Γιώργος Ιωάννου, Για ένα φιλότιμο, εκδ. Κέδρος, 1980, απόσπασμα διασκευασμένο για τις ανάγκες της εξέτασης].”
Δημοσιεύθηκε στο Ποιοι οι συγγραφείς των κειμένων που “έπεσαν” στο μάθημα Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας των Πανελληνίων και τι πραγματεύονται | Alfavita
