*Του Βλάση Οικονόμου, διευθύνων σύμβουλος του Ινστιτούτου της Ευρωπαϊκής Ενεργειακής και Κλιματικής Πολιτικής (Institute for European Energy and Climate Policy)
Το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα (SCF) αποτελεί βασική συνιστώσα του στρατηγικού πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων που αναμένονται με τη θέσπιση του συστήματος εμπορίας εκπομπών (ΣΕΔΕ2) για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) από την καύση καυσίμων σε κτίρια, οδικές μεταφορές και πολύ μικρές επιχειρήσεις (με λιγότερο από 10 εργαζομένους και τζίρο έως 2 εκατομμύρια Ευρώ).
Η θέσπιση του ΣΕΔΕ2 ανταποκρίνεται σε μια κρίσιμη ανάγκη μείωσης των εκπομπών από τομείς υψηλού αντίκτυπου, όπως τα κτίρια και οι οδικές μεταφορές. Οι τομείς αυτοί συμβάλλουν σημαντικά στο αποτύπωμα άνθρακα της Ευρώπης και η ένταξή τους στο ΣΕΔΕ2 ευθυγραμμίζεται με τους ευρύτερους στόχους της ΕΕ για το κλίμα.
Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν προσφάτως για το Ελληνικό Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο (ύψους 4.5 δισ. ευρώ) θα μειώσουν τις επιπτώσεις του ΣΕΔΕ2 για τα ευάλωτα νοικοκυριά στα κτίρια, στις μεταφορές και στις πολύ μικρές επιχειρήσεις. Ποιο θα είναι όμως το κόστος του ΣΕΔΕ2; Με βάση πρόσφατη μελέτη του Institute for European Energy and Climate Policy στα πλαίσια τεχνικής υποστήριξης για δέκα χώρες, ο εκτιμώμενος αντίκτυπος στο ενεργειακό κόστος των νοικοκυριών ποικίλλει ανάλογα με την πηγή ενέργειας και την τοποθεσία. Για τα νοικοκυριά στην Ελλάδα που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο, η πρόσθετη επιβάρυνση κόστους από το ΣΕΔΕ2 θα μπορούσε να φθάσει από 50-70 ευρώ ετησίως, ενώ εκείνα που βασίζονται στη θέρμανση με πετρέλαιο θα μπορούσαν να σημειώσουν αύξηση κατά περίπου 85-100 ευρώ ετησίως
Το κόστος καυσίμων στις μεταφορές προβλέπεται επίσης να αυξηθεί, με τα ετήσια έξοδα βενζίνης και ντίζελ να αυξάνονται κατά 50-70 και 30-50 ευρώ ανά νοικοκυριό αντίστοιχα. Σε κάθε περίπτωση οι αυξήσεις αυτές αντιστοιχούν σε λιγότερο από 1% του ετήσιου διαθέσιμου εισοδήματος των ευάλωτων νοικοκυριών. Οι υπολογισμοί έχουν βασιστεί σε σενάρια εξέλιξης τιμών της φορολόγησης των καυσίμων από το ΣΕΔΕ2 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που αναμένουν αύξηση από 30 σε 60 €/t CO2 από το 2027 στο 2032. Υψηλότερες τιμές θα οδηγούσαν και σε μεγαλύτερες ανάλογες αυξήσεις.
Για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, το ετήσιο πρόσθετο κόστος ποικίλλει ανάλογα με την εξάρτησή τους από τα ορυκτά καύσιμα. Οι επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν ντίζελ για τη μεταφορά βαρέων επαγγελματικών οχημάτων προβλέπεται να επιβαρύνονται με επιπλέον 1.200-2.300 ευρώ ετησίως, ενώ εκείνες που βασίζονται στο ντίζελ για ελαφρά οχήματα ενδέχεται να αντιμετωπίσουν αυξήσεις που κυμαίνονται από 245 έως 490 ευρώ ετησίως. Αυτό το πρόσθετο κόστος είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί για την οικονομική βιωσιμότητα πολλών μικρών επιχειρήσεων, ιδίως σε αγροτικές και νησιωτικές περιοχές με περιορισμένη πρόσβαση σε εναλλακτικά μέσα μεταφοράς.
Η εφαρμογή του ΣΕΔΕ2 στην Ελλάδα παρουσιάζει τόσο προκλήσεις όσο και ευκαιρίες, ιδίως για τους ευάλωτους πληθυσμούς, συμπεριλαμβανομένων των νοικοκυριών χαμηλού εισοδήματος, των χρηστών των μεταφορών και των πολύ μικρών επιχειρήσεων. Το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα προσφέρει έναν σημαντικό μηχανισμό για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του ΣΕΔΕ2. Το κοινωνικό σχέδιο για το κλίμα της Ελλάδας πρέπει να επικεντρωθεί σε επενδύσεις σε βιώσιμες λύσεις για την άμβλυνση αυτών των προκλήσεων.
Οι τομείς προτεραιότητας θα πρέπει να περιλαμβάνουν αναβαθμίσεις της ενεργειακής απόδοσης, συμπεριλαμβανομένης της αντικατάστασης του συστήματος θέρμανσης και ψύξης, επιδοτήσεις για ευάλωτα νοικοκυριά και μέτρα που ενισχύουν την πρόσβαση σε οικονομικά προσιτές, καθαρές μεταφορές.
Οι επενδύσεις σε υποδομές δημόσιων μεταφορών, τα κίνητρα για την υιοθέτηση οχημάτων μηδενικών εκπομπών και η χρηματοδοτική στήριξη των πολύ μικρών επιχειρήσεων που μεταβαίνουν σε βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα είναι ζωτικής σημασίας για τον μετριασμό των μακροπρόθεσμων κοινωνικοοικονομικών συνεπειών της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα στα κτίρια και τις μεταφορές.
Δημοσιεύθηκε στο https://www.energygame.gr/ Η φορολογία των καυσίμων & ο ρόλος του Κοινωνικού Κλιματικού Ταμείου