Με λόγια αγάπης αποχαιρετoύν τα παιδιά της Αρχαίας Τενέας Tenea Prjct ΚΑΙ η Panagiota Vourvopoulou τον Μανούσος Μανουσάκης (1950 -2024)
Και έτσι ακριβώς ήρθε και στην ανασκαφή της Τενέας. Με το ποδήλατο και το καπελάκι του πλησίασε σιγά σιγά κ με μεγάλη ευγένεια ρώτησε: "Μπορώ να δω;" Στάθηκε στα αρχαία κ δεν μιλούσε! Και η επόμενη κουβέντα του ήταν:" μπορώ να φέρω και τη Μαρία να δει; Αγαπάει πολύ τα αρχαία!!!" Ο Μανούσος και η Μαρία!!! Το σπίτι της Τενέας χρόνια τώρα για φοιτητές και μελετητές!!! "Για τα παιδιά" όπως έλεγε!!!Χειμώνα καλοκαίρι!!! Απλόχερη φιλοξενία!!! Το "Μανουσοσπιτο" όπως λέμε εμείς στην ανασκαφή!!! Και πάντα πριν την έναρξη της ανασκαφής το μεγάλο τραπέζι!!! Το γούρι μας!!!
"Θα πάει καλά και φέτος" έλεγε
Μανούσος Μανουσάκης!!! Το φως!!! Πάντα παρόν!!!
Πάντα στις καρδιές μας!!!
Σε αποχαιρετούμε σήμερα στο φως!!!
Και κρατάμε την αγάπη σου για τον άνθρωπο, την αγάπη σου για τον τόπο σου, για την Ελλάδα!!!
Ταξίδι στο φως!!!
Τα παιδιά της Τενέας!!!
Η Panagiota Vourvopoulou έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης...
Πριν 45 χρόνια τον γνώρισα από κοντά. Ο καρδιακός φίλος του, ο Τάσος Μέξιας (ο Μπόλος ) και ο Θωμάς ήθελαν να μου το γνωρίσουν. Είχα ακούσει τόσες ιστορίες για τον «Βαρθολομαίο» και τους «Άρχοντες», που είχαν γυριστεί στο χωριό, αλλά και πολλές ιστορίες με τις νεανικές τρέλες και τις επαναστατικές ιδέες τους για να αλλάξουν τον κόσμο.
Πήγαμε στο σπίτι του Μανούσου και της Μαρίας στο Παγκράτι ένα χειμωνιάτικο βράδυ και βρήκαμε τον Μανούσο σκυμμένο πάνω σε μια κατσαρόλα να μαγειρεύει φάβα. Στην πορεία κατάλαβα ότι του άρεσε πολύ να ετοιμάζει φαγητό για τους φίλους του.
Απλός, καταδεκτικός, φιλόξενος μας κράτησε στο σπίτι να φάμε μαζί και οι ιστορίες που ξεκίνησαν ήταν ατελείωτες. Μόλις είχε αποκτήσει το δεύτερο παιδί του και μας έδειχνε φωτογραφίες, που ο ίδιος είχε τραβήξει από το γέννηση του μωρού. Θυμάμαι πόσο εντύπωση μου έκανε! Δεν είχα ξανακούσει ο πατέρας να μπαίνει στο χώρο της γέννας και να τραβάει φωτογραφίες.
Από τότε οι συναντήσεις μας ήταν τακτικές, ιδίως το Πάσχα που κατέβαινε στο Χιλιομόδι. Μας έλεγε τα νέα του και ζητούσε να μάθει τα του χωριού. Παρ’ ότι είχε γεννηθεί και μεγαλώσει στην Αθήνα η σύνδεσή του με τον τόπο ήταν μεγάλη. Τα καλοκαίρια που περνούσε παιδί στο χωριό, η γιαγιά του η δασκάλα, που ζωγράφιζε νεράιδες, έλεγε παραμύθια για ξωτικά και έγραφε ποιήματα, η θεία του η Ειρήνη Παπά που σε όποιο μέρος της γης κι αν πήγαινε, έλεγε ότι ήταν από το Χιλιομόδι., τον έκαναν να νοιώθει βέρος Χιλιομοδιώτης. Και δεν είναι τυχαίο ότι εδώ γύρισε τα πρώτα κινηματογραφικά του έργα τον «Βαρθολομαίο» το 1973 και τους «Άρχοντες» το 1976, εδώ παντρεύτηκε, εδώ βάπτισε το παιδί του, εδώ είχε το σπίτι του.
Τα επόμενα χρόνια παρακολουθούσαμε τις επιτυχίες του, που γίνονταν όλο και μεγαλύτερες. Οι «μικρογραφίες», «Το Τμήμα Ηθών», «Ψίθυροι καρδιάς», το «Άγγιγμα ψυχής» «Για μια γυναίκα και ένα αυτοκίνητο», «η αγάπη ήρθε από μακριά», «Μη μου λες αντίο» ήταν τηλεοπτικές σειρές που εξιστορούσαν σχέσεις αγάπης, μίσους, μειονοτήτων, βίας, ηθικών διλημμάτων, ανθρώπινων προβληματισμών και ο Μανούσος με μαεστρία, ταλέντο και αστείρευτη δημιουργικότητα ήξερε να σκηνοθετεί με επιτυχία και επαγγελματισμό.
Έγινε επιτυχημένος, γνωστός σε όλους, είχε τη δυνατότητα να συναναστραφεί με όποιον ήθελε μα αυτός παρέμενε πάντα ταπεινός, απλός και ευγενικός. Και πάντα το Πάσχα ήταν στο χωριό.
Για δέκα χρόνια, από το 2008, τα χρόνια της κρίσης που ταλάνισαν τη Τέχνη και κάθε τομέα στη φτωχευμένη Ελλάδα, ο Μανούσος βρήκε την καλύτερη διέξοδο. Η απομάκρυνση του από την Αθήνα, η επαφή με τη γη, ο ελαιώνας που με πάθος δημιούργησε στη Σπάρτη, οι ελιές και τα περιβόλια στο Χιλιομόδι, του άλλαξαν την μέχρι τότε πορεία του με έναν άλλο δρόμο γόνιμο, φυσικό και τόσο μεγαλειωδώς απλό. Και ο δρόμος αυτός ήταν εξίσου επιτυχημένος, γιατί ο Μανούσος είχε πάθος και αγάπη σε ό,τι καταπιανόταν. Η παραγωγή του βιολογικού ελαιολάδου, η ναυσιπλοΐα, η ατένιση των άστρων με το τηλεσκόπιό του ήταν η ηρεμία του και η ξεκούρασή του.
Και από τότε ερχόταν όλο και πιο συχνά στο χωριό, όλο και πιο πολύ κάναμε παρέα, τρώγαμε μαζί, συμμετείχε.
Όλα τα έκανε με τόση αγάπη και γενναιοδωρία ώστε ό,τι καλό έκανε να του γυρίζει πίσω διπλάσιο. Όλοι οι ηθοποιοί ή επαγγελματίες που συνεργάστηκαν μαζί του είχαν έναν καλό λόγο να πουν γιατί πραγματικά ήταν ένας καλός άνθρωπος. Δεν ήταν όμως μόνο το προσωπικό καλό ή προσωπική γενναιοδωρία που έδειχνε. Περισσότερο απ’ όλα, ήταν η γενναιοδωρία και η προσφορά του στο Σύνολο.
Και η προσφορά του στο Χιλιομόδι και στην τοπική κοινωνία είναι καθοριστική. Πρώτα απ’ όλα διέθετε δωρεάν το σπίτι του στους αρχαιολόγους του ανασκαφικού προγράμματος tenea project για όσο διάστημα το χρειάζονταν. Το ενδιαφέρον του για την αρχαιολογική έρευνα ήταν μεγάλο και η παρουσία του στις παρουσιάσεις του ανασκαφικού έργου ήταν συνεχής. Με το ξεκίνημα της συστηματικής ανασκαφής πρόσφερε ένα τραπέζι σε όλα τα παιδιά της ομάδας. Κι αυτό το τραπέζι ήταν το κατευόδιο για την ανασκαφική έρευνα.
Οι ενέργειές του για δωρεάν παραστάσεις από μεγάλες θεατρικές σκηνές των Αθηνών στο χωριό, για την πραγματοποίηση του φεστιβάλ θεάτρου στο θέατρο «Ειρήνη Παπά» ήταν καθοριστικές. Κι έτσι τα τελευταία χρόνια απολαύσαμε πολύ όμορφες παραστάσεις στον τόπο μας. Στη δε Θεατρική σκηνή του Χιλιομοδίου πάντα ήταν παρών και σταθερά εμψυχωτής. Ενδιαφερόταν επίσης για το Σχολείο και ήταν κοντά αν ήθελαν κάτι.
Τα τελευταία χρόνια οι επαγγελματικές δουλειές του έδειχναν το ενδιαφέρον του για την ιστορία, τον αγώνα του Ελληνισμού και για σπουδαίες προσωπικότητες της Ελληνικής κοινωνίας. Κι αυτό φαινόταν στο μεγάλο του πάθος για το διάβασμα και στα πολλά βιβλία που μελετούσε.
Έτσι κι αυτή την Πρωτοχρονιά του 2024 ντύθηκε Αϊ Βασίλης και από ένα σακούλι μοίρασε στην παρέα του πρωτοχρονιάτικου τραπεζιού από ένα βιβλίο. Και σε μένα έδωσε το «Δόκτωρ Τζέκυλ & κύριος Χάυντ», μυθιστόρημα του Ρόμπερτ Λούις Στήβενσον, που πραγματεύεται το Καλό και το Κακό στον άνθρωπο.
Από την πλευρά μου ένα ξέρω, Ο Μανούσος Μανουσάκης ήταν και είναι ένας Καλός άνθρωπος και τυχεροί εμείς που τον γνωρίσαμε και μας έκανε παρέα.
Δυσαναπλήρωτο το κενό του.
Μανούσο, σε έχουμε μέσα στη καρδιά μας. Σε ευχαριστούμε πολύ.
